Everlasting Blessings of Mata Dadanbai & Dr. Premchand Manghirmalani

सिंधी खाधो- भाजिन जा किसम

सिंधी खाधो- भाजिन जा किसम अयं सिंधी रंधिणो

Signatory Sindhi Food

शुरुआती अखर

इहो जग जाहिर आहे त सिंधी मतलब तरह तरह जा खाधा खायिण जे शोकीनन जो समाज। सिंधी खाधा पहिंजे जायकेदार सुवाद लाय सजी दुनिया में मशहूर आहिन। सिंधी समाज जी इहा खूबी आहे त सिंधी माणुहू सिरफ खाधे जे सुवाद ते संतोष न थो करे अयं खाधे में सुवाद सां गडु खुशबू सुगंध या महक बि चाहे थो। हर सिंधी खाधे जी पहिंजी खास खुशबूअ पाडेसिरिन खे बि बुधाये छडे थी अजु मुहिंजे रंधिणे में कहिड़ा ताम तियार थिया आहिन। लजीज खुशबूदार सिंधी खाधा मसालेदार अयं गीह जे वधीक उपयोग सां तियार थियल खाधा लेखिया वेंदा।
चांवर अयं पटाटा सिंधियिन जो मूल खाधो (staple food) लेखिया वेंदा आहिन हालांकि सचु इहो बि आहे त सिंधी रंधिणे में कम अचण वारा पटाटन अयं बसरन जो अंदाज लगभग हिक जेतिरो आहे। सागे नमूने उनहन सिंधी परिवारन जी संखिया बि लेखे जोगे आहे जिन जे रंधिणे में दालियूं पिणु काफी वडे अंदाज में कमि अचन थियूं।
सिंधी खाधन जी इहा खूबी आहे त उहे खायिण जे वकत जे हिसाब सां त अलग अलग किसमन में त विरहायिल त आहिन ई पर गडोगडु तियार करण जे तरीके जे आधार ते बि सिंधी खाधन जा अलग अलग किसम पिणु आहिन। पापड़ हिकु अहिडो खाधे जो पदारथु आहे जहिं न सिरफ भारत में सिंधी समाज खे सुंञाणप डिनी आहे पर जेको सिंधी घरन में कहिं बि वकत खाधो वेंदो आहे।

सिंधी खाधा - किसम (खायिण जे वकत जे लिहाज खां)

खायिण जे वकत जो खियाल कजे त सिंधी समाज जी इहा बेमिसाल गालिह आहे या वधीक सही अखरन में चयिजे त दुनिया में सिंधी समाज हिकु अहिडो इंसानी समाज आहे जहिं में हर डिण सां को न को सिंधी खाधो जुडियल आहे। आम तोर ते रोजाने जीवन में माणुहू टे वेला खाधो खाये थो। मतलब इहो थियो त खायिण जे वकत जे लिहाज खां सिंधी खाधा चयिन किसमन में विराहये सघिजन था।
01. नेरन (Breakfast)
02. मंझंद (Lunch)
03. राति जी रसोयी (Dinner)
04. डिणन सां जुडियल खाधा (Festival Food)
जहिं Pre Cooked Food अयं Preservation of Food खे हाणोके समे जे जीवन जियण जे तरीके (life style) में वधीक अहमियत डिनी पयी थी वंञे उहे गालिहियूं सिंधी खाधे में सदियूं अगु खां शामिल आहिन। सिंधी खटाण (pickles अचार) preserved food आहे त टिकियूं लोला या चहिरियूं मिथियूं कोकियूं या मागे खीरु सतपुड़ो इहे pre-cooked food आहिन।
जहिं खाधे जी जियान (wastage of food) बाबत अजु इंसानी समाज चिंता में आहे। जहिं खे खे रोकिण या घटायिण लाय नवां नवां तरीका गोलिहे रहियो आहे उन खाधे जे जियान खे रोकिण जे उपायन ते सिंधी रंधिणे में सदियूं अगु खां अमल थींदो पयो अचे। सेयल मानी या सेयल फुलका, पीला चांवर (fried rice) खाधे जो जियानु रोके बचियल खाधे मां नंवां ताम तियार करे कमि आणिण जो लासानी मिसाल आहिन। सिंधी फ्राइड राइस पारुथन (रातोके बचियल) चांवरन ऐं न जे बराबर अंदाज में बचियल, अजायो वंञण वारिन अलग अलग भाजिन मां ठाहिया वेंदा आहिन। सेयल फुलका बचियल फुलकन जा नंढा नंढा टुकर करे टमाटन अयं थूम जे टुकरन सां गडु ओबरे तियार किया वेंदा आहिन। इहे बयी ऐतिरा त लजीज अयं सुवादी सिंधी खाधा आहिन जो केतिरिन ई सिंधी घरन में बिये डींह ते खायी सघण जी गालिह धियान में रखी फुलका या चांवर वधीक अंदाज में ठाहिया वेंदा आहिन।
सिंधी समाज में खास मोकन ते खास खाधा ठाहिण जी रिवायत पिणु आहे। कहिं समे शादी जी रोटीअ में पुलाव अयं चणन जी दालि या सायी भाजी जो हुजण जरुरी लेखियो वेंदो हुओ। अजु बि साठ वकत तांहिरी जरुर तियार कयी वेंदी आहे। सागे नमूने बारिहे या मारके जे खाधे में बूंदी शामिल हूंदी हुयी। रांह, छोला, कुहर अयं तांहिरी झूलेलाल मंदिर में या बहिराणे सां परसाद जे रुप में विरहायिण जो रिवाज कायम आहे। नंढे भाउ जी शादीअ जे मोके ते वडी भेणु जो सुके मेवन जो कुटियल चूरण (जहिं खे केतिरा खोराक बि चवंदा आहिन) खणी अचण बि खास मोके जो खास सिंधी खाधो आहे।

सिंधी खाधा - किसम (तियार करण जे तरीके जे हिसाब सां )

सिंधी खाधन जी हीय विरहासत मुखिय रुप में भाजिन सां लागापो रखे थी। बियन समाजन में भाजिन खे मुखिय भाजियूं (main course vegetables) अयं सहायक भाजियूं (Subsidiary vegetables) में विरहायो वेंदो आहे पर इहा विरहासत तियार करण जे तरीके सां पूरी तरह सां या सिधो लागापो नथी रखे। बियन समाजन में आम चयो वेंदो आहे या बियन समाजन जी इहा समझ आहे त तरिणु (Frying तलना) सिंधी रंधिनणे जी मुखिय मशगूली आहे।
तियार करण जे तरीके जे आधार ते सिंधी भाजिन खे जिन चयिन मुखिय किसमन में विरहाये सघिजे थो उहे आहिन
01. तरियल भाजियूं
02. सेयल भाजियूं
03. दाग वारियूं भाजियूं
04. रसु वारियूं भाजियूं

तरियल भाजियूं

तरियल भाजियूं मुखिय रुप सां बी भाजी (subsidiary vegetables) जे रुप में उपयोग कयूं वेंदियूं आहिन अयं आम तोर ते इनहन में पटाटो जरुर कमि अचे थो। तरियल पटाटा, भिंडियूं पटाटा, मसालेदार कचालू ऐं वांगणन जा मसालो भरियल अध या गचु इनहन जो मुखिय मिसाल आहिन। हिक खास गालिह बी पिणु इहा आहे जो इहे भाजियूं नेरन जो बि हिसो थी सघंदियूं आहिन ऐं कुझु त मुखिय भाजी जे रुप में बि खाधियूं वेंदियूं आहिन। पकोड़ा बि हिक तरियल भाजी आहिन। दुनिया जे कहिं बि समाज वटी पकोडन जेतिरन अलग अलग किसम हुजण वारो को बि तामु (recipe) न आहे।

सेयल भाजियूं

जेकडहिं खाधो तियार करण लाय रंधिणे में कयूं वंञण वारिन मशहगूलिन (क्रिया Process) जो विचार कजे त तरिणु, पचायिणु, सिजायिणु, रधिणु, ओबारिणु अयं बियन केतिरिन ई तरीकन जो उपयोग थिये थो। सेयल भाजियूं हुजन या दाग वारियूं सिंधी भाजियूं बिनही खे तियार करण लाय माथियिन मां हिकु खां वधीक तरीकन जो उपयोग करणो पवे थो। थोरे वकत लाय पचायिण खां पोय वडे अरसे लाय सिजायिण जो गडियलु तरीको कमि आणे तियार थियण वारिन सिंधी भाजिन खे सेयल भाजी जे आम नाले सां सडियो वेंदों आहे। भिंडियूं बसर, करेला बसर बेसणु बसर वगेरह सेयल भाजिन जा आम मिसाल आहिन। चाहे बसर सेयल भाजिन जो जरुरी हिसो आहे पर भाजी जो नालो कम आंदल बी मुखिय भाजीअ जे नाले मूजिब हूंदो आहे।
सेयल भाजिन में भाजिन खे न त ओबेरियो वेंदों आहे अयं न ई तरियो वेंदों आहे पर घटि बाहि ते रखी गरण तायीं सिजायो वेंदों आहे। सिजायण जे दोरान भाजिन जे खोराकी मुलह (Nutrient value) में ओबरिण में थियल खोराकी मुलह जे नुकसान जी भेट में घटि नुकसान थिये थो। मतलब सेयल भाजियूं निसबती तोर वधीक खोराकी मुलह वारियूं थियन थियूं। इन सां गडोगडु इनहन भाजिन जो रंग रुप त बेहतर नजर अचे थो पर सुवाद बि वधी वंञे थो।

दाग वारियूं भाजियूं

इनहन रिवायती सिंधी भाजिन जे तियार करण जी शुरुआति बसरन जे तरण या भुङण सां थींदी आहे जहिं खे दागु पचायिणु चयो वेंदों आहे। इन दागु पचायिण वारी शुरुआति करे ई इनहन भाजिन खे दाग वारियूं भाजियूं चयो वेंदों आहे। खास गालिह इहा आहे जो इनहन भाजिन जो सुवाद तियार करण वारे जी दागु पचायिणु में महारत ते मदार रखंदो आहे। सिंधी मशरुम या दाग में खुंभियूं इनहन जो हिकु मुखिय मिसाल आहे। केतिरिन खे अजब महसूस थींदो आहे त आखिर कहिड़ो कारण आहे जो सिंधी पुलाव बियन समाजन जे तियार किअल पुलाव जी भेट में वधीक लजीज अयं वधीक सुवादी थिये थो ? हकीकत इहा आहे जो सिंधी पुलाव ठाहिण जी शुरुआति दागु पचायिण सां थींदी आहे।
दागु पचाये तियार किअल भाजिन जे खोराकी मुलह जो नुकसान ओबरे तियार किअल भाजिन जी भेट में काफी घटि अंदाज में थिये थो तहिंकरे दाग वारिन सिंधी भाजिन खे वडे खोराकी मुलह वारियूं भाजियूं चवण गलत न आहे।

रसु वारियूं भाजियूं

इनहन भाजिन में पटाटा या बसर हुजण जरुरी न थींदो आहे। खास गालिह इहा बि आहे जो फुलके सां गडु खायिण लाय रसु जो अंदाज तमाम घटि या मागे न जेतिरो रखी इनहन खे लाग वारी (सूखी Dry) भाजी जो रुप डिनो वेंदो आहे। सिंधी कढ़ी रसु वारिन भजिन मुखिय मिसाल आहे त रसु पटाटा सिंधी घरन में आम तोर ते खाधी वेंदड रसु वारी भाजी आहे। रसु वारियूं भाजियूं तियार करण जे तरीके में ओबारिणु मुखिय मशगूली लेखी वेंदी आहे। किन सिंधी घरन में रसु वारियूं भाजियूं ठाहिण लाय बि बसरन, टमाटन ऐं थूम जी सनिही कुतर खे बियन मसालन सां गडु थोरे गीह में हलको भुङी पाणी ऐं भाजियूं मिलाये ओबारियो वेंदो आहे।

Posted on 14 July 2023

error: Content is protected !!