Everlasting Blessings of Mata Dadanbai & Dr. Premchand Manghirmalani

सिंधी भाषा जो भविष्य Future of Sindhi Language

अजु जी हालत Current Status

अजु सिंधी भाषा डींहुं या सिंधी डे आहे। भारत जे संविधान जी मंज़ूरी मिले 51 साल पूरा पिया थियन सो इन मोके ते हिन विषय ते बि विचार करण ज़रूरी आहे। उन खां अगु इहो समझण बि ज़रूरी आहे त कहिं बि भाषा जा ब हिसा थियन
[1] बोली – जहिं नमूने भाषा गालिहायी वेंदी आहे।
[2] लिपी – जहिं नमूने भाषा लिखी वेंदी आहे।

सिंध में तोड़े विरहांङें खां पोय अटकल 50 सालन तायीं भारत में बि सिंधी भाषा मुख्य तोर ते अरबी लिपी में लिखी वेंदी हुयी। सिंध में ऐराजी जी हिसाब सां सिंधी भाषा वास्ते छहन उप बोलिनि – सिराइकी , लारी, लासी, थारेली, कच्छी ऐं विचोली जेका वधि में वधि गालिहायी वञण वारी सिंधी बोली हुयी – जो उपयोग थींदो हो। हालांकि भारत में सिंधी भाषा वास्ते मुख्य रूप में विचोली बोली कम अचे थी पर अलग अलग शहरन में मकानी भाषा जे असर हेठि न सिर्फ सागे सिंधी अखर लाय अलग अलग अखर कम अचन पिया पर उचारन ते बि असर पियो आहे नतीज़े तोर जे मां इहो चवां त भारत में सिंधी भाषा 20 खां बि वधीक उप बोलिनि में गालिहायी वञे पयी त बि गलत न थींदो।
भारत में सिंधी भाषा जी अजु जी हालत ते विचार करण ते समझ में अचे थो त
[1] सिंधी भाषा खे मंज़ूरी त मिली पर लिपी बाबत निफ़ाक़ अजु बि शुरू आहे।
[2] सिंधी स्कूलन जे बंद थियण सबब अरबी लिपी कम आणिण वारन जो तादाद तमाम तेज़ी सां घटिजी रहियो आहे। इहो निरख [Rate] ऐतिरो त वधीक आहे जो इहो बि चयो पियो वञे त अरबी लिपी वापर जी कमी सबब गुम थियण थोरे वक़त जी गालिह आहे।
[3] देवनागिरी लिपी बाबत बि को हिकु रायो नज़र न थो अचे छो जो इन लिपी में सिंधी भाषा में लिखण जो सभनी खे कबूल या सरकार जी मंज़ूरी मिलियिल तरीको कोन आहे।

देवनागिरी जी मुख़ालफ़त छो? Oppose of Devanagiri Script

भारत में चाहे अरबी लिपी जो वापर घटि आहे पर थोरायी में हूंदे बि अरबी लिपी वारा घणायी वारन देवनागिरी लिपी वारन ते हुकूमत हलायिन पिया था छो जो हिकु त सिंधी भाषा सां सिंधी साहित्य सां लागापो रखण वारी संस्थाउन जे ओहदेदारन में इन्हन जो तादाद वधीक आहे ऐं बियो त सिंधी भाषा जे केतिरन ई निजु उचारन वास्ते देवनागिरी लिपी [असां जेका हिंदी वर्णमाला कम पिया आणियूं] में खास अल्फाबेट कोन आहिन नतीज़े तोर इन्हन निजु सिंधी उचारन वास्ते हिंदी वर्णमाला जे अखरन हेठां टुबिका ऐं लीकूं डयी कम कढ़ण जी कोशिश थी रही आहे।

देवनागिरी लिपी जे किन माहिरन सिंधी देवनागिरी वास्ते वर्णमाला ठाहिण में कामियाबी बि हासिल कयी आहे पर इन्हन जे हिक बिये सां रज़ामंद न थी पहिंजो पाण खे सही ऐं बियन खे गलत साबित करण जे ज़िदु आम सिंधी वास्ते देवनागिरी लिपि जे वापर खे बि डुखियो बणायो आहे।

देवनागिरी लिपी जे वापर जी मुख़ालफ़त करण वारन जो इन गालिह ते बि वधीक ज़ोर आहे त सिंधी साहित्य जो तमाम वड़ो हिसो अरबी लिपी में लिखियिल आहे।

छा करे सघिजे थो? Remedial Ways

इहा त पक आहे त भारत में सिंधी भाषा वास्ते अरबी लिपी जो भविष्य बाकी न बचियो आहे छो जो सिंधी बारन खे स्कूलन में पढ़िहायी वञण वारिन बियन भाषाउन जी भेट में अरबी लिपी में उबतड तरफ में लिखण जी गालिह तमाम डुखी ऐं अण सहूलियत वारी महसूस थिये थी। हाणे जे असां वटि सिंधी भाषा बचायिण वास्ते देवनागिरी लिपी खां सिवाय बियो को उपाय कोन्हे त छो न देवनागिरी लिपी खे उन रूप में आणिण वास्ते कोशिश कयूं जो न सिर्फ स्कूली बार पर जेके नवजवान गुजिरियिल 30 -40 सालन खां सिंधी भाषा खां परे थी विया आहिन से वापस सिंधी भाषा सां जुड़ी सघन।
[1] मुहिंजो शख्सी रायो ऐं विशवास आहे त देवनागिरी लिपी में सिंधी भाषा लिखण वक़त कहिं बि वर्ण हेठां टुबिकन ऐं लीकुन जो उपयोग बंद करण घुरिजे छो जो इहो सवलो न आहे त बार याद रखे त कहिड़े अखर में कहिड़े वर्ण हेठां टुबिका या लीक कम आणिणी आहे।
[2] मुहिंजे हिन राये ते जेको सख्त ऐतिराज़ मुमकिन आहे उहो आहे त इहो करण सां निजु सिंधी उचारन जो वज़ूद खतम थी वेन्दो।
[3] असां खे इहो समझण ज़रूरी आहे त भाषा जा बयी हिसा बोली ऐं लिपी अलग अलग आहिन। जे बोली सुठे वापर में आहे त उहा लिपी जी घटितायी ते ग़ालिब पयी सघे थी। अचो त इन गालिह खे दुनिया जे केतिरन ई मुलकन में वापरी वञण वारी अंग्रेजी भाषा जे किन मिसालन वसीले समझण जी कोशिश कयूं
Colonel जो उचार कर्नल थींदो आहे कोलोनेल न सागे नमूने Know खे हर हिक नो जे रूप में पढ़इहें थो कनाउ जे रूप में न।
साइकोलॉजी [Psychology] जहिड़ा केतिरा अखर आहिन जेके उन नमूने न था लिखिया वञन जहिं नमूने उन्हन जो उचार थिये थो।
[4] जे असां सिंधी बोली जो वापर सुठी हद तायीं वधायिण में कामियाबी हासिल कयूं त बिना टुबिकन ऐं लीकूं जे बि पढ़िहण वारो समझी वेन्दो त छा लिखियिल आहे
जीम जतु या जे ज़ंज़ीर – खे खट या खाय खचर
ऐं उन जो उचार उन मूजिब कंदो। इन गालिह जो बियो वड़ो फायदो इहो आहे त असां खे देवनागिरी लिपी वास्ते सभनी खे मंज़ूर वर्णमाला तैयार करण खां आज़ादी मिली वेंदी।
[5] असां खे इहो बि याद रखण घुरिजे त सिंधी भाषा जी अजोकी हालत अस्पताल में भरती थियिल उन बीमार खां जुदा कोन आहे जहिं वास्ते डॉक्टर जो चवण आहे त मरीज़ जी जान बचायिण वास्ते टंग कटिण ज़रूरी आहे। हाणे इहो त असां खे फेसिलो करणो आहे त टंग कटाये बीमार जी जान बचायूं या पहिंजे टंग न कटायिण जे ज़िद ते कायम रही मरीज़ खे मरण डियूं।

Posted on 10 अप्रैल 2018

error: Content is protected !!