Everlasting Blessings of Mata Dadanbai & Dr. Premchand Manghirmalani

सिंधी भाषा घटिजन्दड़ उपयोग - Use of Sindhi Language

भारत जा सिंधी ऐं सिंधी भाषा Indian Sindhi & Sindhi Language

भारत जे सिंधी समाज जे सामाजिक ऐं तैलीमी अगुवानन तोड़े साहित्यकारन में जेको विषय गहरी चिंता पैदा करे ड्रप जो माहोल तैयार करे रहियो आहे सो बियो को न पर नवजवान सिंधियन में सिंधी भाषा जो घटिजन्दड़ वापर आहे। अप्रैल 2018 में असां जडहिं पहिंजी वेबसाइट द सिंधु वर्ल्ड डॉट कॉम जी मदद सां सिंधी भाषा जी लिपी वास्ते ओपिनियन पोल करायो हो तो खतरे जे सूचना डियण जे इशारे जे रूप में अटकल 6 % I am Sindhi but don’t use Sindhi language [मां सिंधी आहियां पर मां सिंधी भाषा जो उपयोग न कन्दो आहियां ] खे पहिंजी पसंदगी जे जवाब तोर चूंडियो हो।

इहा सजी दुनिया जी कबूल कियिल हकीकत आहे त सिंधु छड़े भारत अचण ते मज़बूर थियल सिंधी समाज जेका आर्थिक तरकी कयी आहे सा न सिर्फ बेमिसाल आहे पर शायद त भविष्य में बि कहिं कौम वास्ते इहो ओज भरियो मुक़ाम हासिल करण नामुमकिन आहे। अजु भारत में सिंधी कौम आदमशुमारी जे लिहाज खां चाहे अटे में लूण खां बि घटि वारी हालत में छो न आहे पर मुल्क जी आर्थिक रूप सां सभ खां वधीक ताकतवर कौमुन में शामिल आहे।
पहिंजो सिंधियत जो वरसो कायम रखन्दे भारत में बि सिंधी समाज हिक पासे सामाजिक जलसन / कार्यक्रमन जे उपयोग वास्ते बेशुमार इमारतूं अड़ायूं आहिन त बिये पासे संतन खे मंदिर ऐं धर्मशाला ठाहिरायिण वास्ते दिल खोले आर्थिक मदद कयी आहे। न सिर्फ ऐतिरो पर तैलीमी खेतर में तैलीमी संस्थाउन जो ज़ार ठाहे केतिरा ई स्कूल ऐं कॉलेज सिंधी समाज सबब आहिन। भारत जी वधि में वधि सहूलियतुन वारियूं जसलोक ऐं हिंदुजा जहडियूं अस्पतालूं बि सिंधी समाज जे पहिंजी सामाजिक जवाबदारी पूरी करण जूं निशानियूं आहिन।

जे असां सिंधी भाषा ऐं सिंधी साहित्य जे नज़रिये सां भारत जे सिंधी समाज जी कामियाबी जी छंड छाण कयूं त समझ में अचे थो त इन खेतर में गुजिरियिल 70 सालन में सिंधी समाज जी हलचलुन खे बिन / ट्रिन हिसन में विरहाये सघिजे थो।

भारत में अचण शरत हिते बि सिंधी अखबारुन ऐं रिसालन जे शाया करण जे सिलसिले खे कायम रखण जो दौर घटि में घटि भारत अचण जे पंहिरियिन वीहन सालन वारे अरसे में त बुलन्दी ते हुओ।

भारत में सिंधी समाज खे भाषायी राज्य कोन मिलियो सो इहा कोशिश शुरू थी त तैलीमी संस्थाउन जो ज़ार तैयार करे, सिंधी स्कूल शुरू करे बारन खे पहिंजी मातृभाषा सिंधी में तैलीम हासिल करण खां महरुम थियण खां बचायो वञे।

सिंधी भाषा खे भारत संविधान जी मंज़ूरी हासिल करायिण जी कामियाबी भारत में सिंधी समाज जी कामियाबिन में तमाम वधीक अहमियत वारी कामियाबी आहे।

असां जे वास्ते इहा बि फ़खुर जी गालिह आहे जो भारत में सिंधी भाषा जे संविधान जे अठें शेडयूल में शामिल थियण खां अगु ई सिंधी साहित्यकारन खे साहित्य अकादमी अवार्ड सां नवाज़िण जो सिलसिलो शुरू थी वियो हो।

सिंधी भाषा घटिजन्दड़ उपयोग जो सिलसिलो Trend of decline of use of Sindhi language

जे डिसजे त भारत में सिंधी भाषा जे उपयोग जे घटिजण जे सिलसिले ऐं सिंधी भाषा जे इलाकायी भाषा खां ग्लोबल भाषा बणिजण जे सफर जी शुरुआत लगभग सागे वकत ते थी आहे। भारत लड़े अचण वास्ते मज़बूर कियिल सिंधी कौम जे नवजवान भारत में अचण जे अटकल 10 -15 सालन खां पोय बेहतर आर्थिक तरकी वास्ते बियन मुल्क में वञी धंधो नौकरी करण खे पसंदगी डियण जो सिलसिलो शुरू कियो। इहो उहो अरसो हुओ जहिं में न सिर्फ सिंधी भाषा खे भारत जे संविधान जी मंज़ूरी वास्ते हलन्दड़ कोशिशूं पहिंजे ओज ते हुयूं पर गडोगडु सिंधी भाषा जी लिपी बाबत निफ़ाक़ बि साफ़ नज़र अचे पियो। लिपी जे इन निफ़ाक़ जो पहिरियों असर सिंधी साहित्य ऐं खास करे अखबारुन ते पियो छो जो अखबारुन खे मिलण वारी आर्थिक मदद विराहिजी वयी ऐं नतीज़े तोर सिंधी अखबारुन ऐं रिसालन जे बंद थियण जा बिज पोखिजी वया।
सिंधी कौम जी लासानी सख्त मेहनत करण ऐं बचति खे धंधे जी सीड़प जे रूप में कम आणिण जे विरासती लाडे सबब न सिर्फ खाली हथें लड़े अचण वास्ते मज़बूर कियिल कौम तेज़ी सां आर्थिक रूप सां मज़बूत थी रही हुयी पर गडोगडु मकानी समाजन सां सामाजिक हलत में हिक जिनसायिप जो कामियाब इजिहार बि करे रही हुयी।
असां जे वास्ते इहो समझण बि ज़रूरी आहे त सिंध में सिंधी भाषा जो लागापो किन चूंड भाषाउन मतलब उर्दू, पंजाबी, फ़ारसी ऐं अरबी सां हुओ पर भारत में अलग अलग भाषाउन वारन शहरन में रहण सबब सिंधी भाषा जे लागापे वारिन भाषाउन में बेतहाशा वाधि आयी। सागे वक़त धंधे जी कामियाबी वास्ते इहे लड़े अचण वास्ते मज़बूर सिंधी बि मकानी भाषा जे वापर खे तरज़ीह डियण लगा।
सामाजिक सतह ते बियन कौमुन सां तोड़े मिलियिल माहोल सां ठहकी हलण जी सिंधी कौम जी बेमिसाल खूबी सबब सिंधी कौम आर्थिक तरकी जे निरख में तेज़ी आणिण में त कामियाबी थी पर मकानी कौमुन ऐं माहोल जे वड़े ऐं मुखतलिफ दायरन सबब न सिर्फ सिंधी कौम जी सामाजिक हलत में वड़ा बदिलाव नज़र अचण लगा पर सिंधी समाज जी सोच में बि फरकु अचण शुरू थियो जहिं नतीज़े तोर सिंधी समाज वास्ते सिंधी भाषा जी उहा अहमियत न रही।

सिंधी भाषा जे घटि उपयोग जा सबब - Reasons for decline in use of Sindhi language

सिंधी भाषा जे लागीतो ऐं सिलसिले वार घटिजन्दड़ उपयोग जे सबबन जी खोजना कन्दे जेके गालिहियूं सामहूं अचन थियूं तिन मां के अहमियत वारियूं हिते शामिल आहिन।
[1] लिपी जे झगड़े सबब, अरेबिक तोड़े देवनागिरी लिपि जा माहिर ऐं विद्वान बी लिपी खे घटि या ग़ैर उपयोगी साबित करण जी पहिंजन कोशिशिन में त पूरी तरह सां कामियाब कोन थिया पर इन्हन कोशिशिन जे नतीज़े तोर आम सिंधी शहरी में सिंधी भाषा वास्ते ना पसंदगी जी भावना ज़रूर पैदा थी वयी।
[2] भारत में अचण खां पोय सामाजिक अगुवान तोड़े सिंधी भाषा विज्ञानी सिंधी भाषा खे धंधे सां जोड़े रखण में कोशिश कंदा बि नज़र न आया। हुअं बि भारत में भारत में वापर वारिन भाषाउन जे तादाद ऐं भारत सरकार जे सिंधी कौम खे अलग अलग ऐराजिन में वसायिण जे फेसिले सबब इहा गालिह सवली न रही हुयी।
[3] सिंधी कौम जे धंधे जे लाडे बि सिंधी भाषा जे उपयोग घटायिण में काफी अहमियत वारो किरदार अदा कियो। हिक पासे सिंधी संस्थाउन जेके सिंधी माधियम स्कूल शुरू किया हुआ तिन जे अंग्रेजी माधियम में [वड़ी फी मिलण सबब] जो सिलसिलो शुरू थियो त बिये पासे धंधे जी कामियाबी में सिंधी भाषा को उपयोग न डिसी करे आम सिंधी बि बारन खे ग़ैर सिंधी भाषा सेखारिण जी चाह डेखारिण लगा।
[4] सिंधी माधियम स्कूलन जे बंद थियण सबब सिंधी भाषा जो उपयोग घटिजी वियो।
[5] आर्थिक तरकी सां गडु सिंधी समाज जी हलत ऐं विचारन में आयल तबदील सबब अंग्रेजी माधियम में बारन खे पढ़िहायिण खे तरकी ऐं सामाजिक रुतिबे में वाधि जे नज़रिये सां जोड़िण जी शुरुआत थी।
[6] सिंधी समाज जी हासिल कियिल आर्थिक तरकी जो हिकु बियो असर बि ज़ाहिर थियण लगो। सिंधी जेके कॉलोनी या कैम्प्स में गडु रहन पिया तिन मां आर्थिक तरकी जे ओज ते पहुतलन मां केतिरा ई कैम्प्स जा पहिंजा घर छडे शहर जी ग़ैर सिंधी ऐराजिन में बंगलो ठाहिराये रहण लगा मतलब सिंधी माहोल खां परे थी विया।
[7] अग में ई भारत में भारत में टिड़ियल पखड़ियिल आदमशुमारी ऐं आर्थिक तरकी जी ज़फ़ाकशी जे दौर मां गुजिरण वारो सिंधी समाज पहिंजे सांस्कृतिक, साहित्यिक ऐं सामाजिक विरासत कायम रखण ते ओतिरो धियान न पियो डिये मथां पहिंजी बियन समाजन ऐं मिलियिल माहोल सां ठहकी हलण जी पहिंजी लासानी खूबी सबब सिंधी समाज सिंधी भाषा खां परे पियो थींदो वञे।
[8] जलसा, महफ़िलूं ऐं सामाजिक गड़िजाणियूं सिंधी कौम जी सुञाणप वारिन खूबिन में शामिल आहिन। भारत में अचण खां पोय बि इहो उत्सव मलिहायिण या सामाजिक कार्यक्रमन जो सिलसिलो बंद कोन थियो या वधीक सही नमूने चयिजे त बियन मकानी समाजन खे सिंधियत जी वाकफियत डियण जे मकसद सां अहिड़न कार्यक्रमन जो सिलसिलो वधी वियो पर खतरनाक गालिह इहा थी जो इहे कार्यक्रम सिंधी भाषा जे बदिरां हिंदी अंग्रेजी मतलब ग़ैर सिंधी भाषा में थियण लगा।
[9] सामाजिक कार्यक्रमन में ग़ैर सिंधी भाषा जे उपयोग जो आलम इन हद तायीं वधी वियो जो केतिरा ई सिंधी संत बि पहिंजो सत्संग बि ग़ैर सिंधी भाषा में करण लगा।
[10] बारन जे ग़ैर सिंधी स्कूलन में पढ़िहण, ग़ैर सिंधी दोस्तन जे हुअण ऐं ग़ैर सिंधी माहोल में घर ठाहिरायिण जे कुदरती नतीज़े ते रूप में सिंधी भाषा जो वापर घटिजंदो वियो।
[11] अखबारुं ऐं रिसाला उहे पुलूं आहिन जेके आम माणुहुन जी दुनिया ऐं साहित्य जी दुनिया खे हिक बिये सां जोड़े रखन पयूं। भारत में टिड़ियल पखड़ियिल सिंधी आदमशुमारी सबब, लिपी जे झगड़े सबब बिन लिपिन में छपिण जी मज़बूरी सबब ऐं सभ खां वधीक सिंधी वापारी तबके जो मुनासिब अंदाज़ में आर्थिक मदद न करण सबब आहिस्ते आहिस्ते सिंधी अखबारुन ऐं रिसालन जे छपिजण जो सिलसिलो घटिजंदो वियो मतलब सिंधी कौम खे सिंधी भाषा सां जोड़े रखण वारा पुलुन जो तादाद घटिजी वियो।

Posted on 07 May 2018

error: Content is protected !!