Everlasting Blessings of Mata Dadanbai & Dr. Premchand Manghirmalani

सिंधी भाषा ऐं साहित्य

सिंधी भाषा ऐं सिंधी साहित्य - इतिहास जे आईने में

सिंधी भाषा ऐं इतिहास
मोहन जो दड़ो ऐं हड़प्पा में कयल खुदायी में मिलियल केतिरियूं शयूं उन समे जी सिंधी भाषा जी लिपिअ तरफ इशारो कनि थियूं जंहि जो इहो मतलब बि कढ़ी सघिजे थो त वैदिक जुग में बि सिंधी भाषा जो वज़ूद हुओ। इन गालिह जो पिणु अण सिधो सबूत आहे त सिंधी न त का ज़ाति आहे न को अलग धरमु। हक़ीक़त इहा आहे त हिन्दुन जो उहो मेडु या समूह जेको, हिमालय मां मानसरोवर जी वेझडायी मां शुरुआत करे काश्मीर मां थींदे सिंध पहुचण वारी सिंधु नदी जे किनारे ते रहंदो हुओ ऐं जंहि वटि न सिरफ पंहिंजी भाषा पर सामाजिक जीवन जा पंहिंजा कायदा, रिवायतूं ऐं ज़िंदगी जियण जो खास तरीको (life style) हुओ उन मेड़ खे हिन्दुन में अलग सुञाणप जी निशानी तोर सिंधी नालो डिनो वयो।
इहो सिंधी समाज जो दुर्भाग्य आहे जो पंहिंजी जियोग्राफी सबब सिंध भारत ते हमलो करण वारन जो पहिरियों शिकार बणिजन्दी रही। लगभग सतीं सदी जी शुरुआत खां वठी भारत ते अंग्रेजी हुकूमत (ईस्ट इंडिया कम्पनी 1858 -1947) कायम थियण जे विच वारो लगभग समूरो अरसो सिंध अफगान ऐं मुसिलमान हुकुमिरानन जी हुकूमत हेठि रही। इन वड़े अरसे लाय सिंध ते बियन धरमन – ग़ैर हिंदुन जी हुकूमत न सिर्फ सामाजिक ऐं सांस्कृतिक वरसे ते असर कयो पर सिंधी समाज जे ऐतिहासिक ऐं भाषायी मिलकियत खे तहस नहस ऐं बरिबाद करे छडियो। मथां वरी ज़बरदस्ती जे धरमु बदिलायिण हिक नंढे ज़ख़्म खे नासूर बणायिण जहिड़ो कमु कयो। वड़े पैमाने ते सिंधियिन इसिलाम कबूल कयो शायद त इहो इन गालिह जो नतीज़ो आहे जो अजु जहिं त्रिमूर्ती शाह सचल सामी खे लासानी सिंधी अदीब, सिंधी भाषा तोड़े सिंधी साहित्य जा पुरखा लेखियो वञे थो उन्हन में सिरफ हिकु सामी साहिब हिन्दु हुओ त बाकी बयी मुसिलमान हुआ।
सिंधी भाषा ऐं लिपी
सदियिन खां बदिहाल सिंधी भाषा ऐं सिंधी साहित्य जी हालत में अंग्रेजी राज जे दौरान को सुधार त कोन आयो उबितो हिन्दु सिंधियिन जी ज़बरदस्त मुख़ालफ़त खे दरकिनार कंदे अंग्रेजी सरकार मुसिलमानन खे खुश करण वासिते 1953 में सिंधी भाषा वासिते परसो अरेबिक लिपी मंज़ूर कयी। 1947 में अंग्रेजी राज जे ख़ातिमे सां गडु देश खे धर्म जे आधार ते बिन हिसन में विरिहायो वयो ऐं सिंधी समाज खे बियन हिन्दुन सां गडु भारत लड़े अचण वासिते मज़बूर कयो वयो। भारत में सिंधी भाषा वासिते अरबी लिपी जी जगह ते देवनागिरी लिपी कमि आणिण वासिते ज़बरदस्त हलचल हलायी वयी ऐं हिकु भेरो त कामियाबी मिलण जो अहिसासु पिणु थियो छो जो भारत सरकार जे तैलीमी खाते 9 मार्च 1951 ते सिंधी भाषा वासिते अरबी लिपी जी जगह ते देवनागिरी लिपी वापिरायिण जी हिक कमेटी जी कयल सिफारिश खे मंज़ूरी डिनी पर 14 मार्च 1954 ते भारत सरकार पंहिजे ई तैलीमी खाते जी इन सिफारिश मंज़ूरी खे रदि करे छडियो। अगते हली 10 अप्रैल 1967 ते सरकार सिंधी भाषा खे संविधान जी मंज़ूरी डिनी ऐं सिंधी भाषा संविधान जी मंज़ूरी मिलियल पंदिरिहीं भाषा तोर संविधान जे अठें शेड्यूल में शामिल कयी वयी। तंहि समे खां वठी न सिर्फ भारत में पर ग्लोबल सिंधी समाज में हर साल 10 अप्रैल सिंधी भाषा डींहुं मालिहायिण जी रीत शुरू थी वयी।
TSW अपडेट – सिंधी भाषा ऐं साहित्य
मथियिन हकिकतुन जे आधार ते इहो समझण डुखियो न आहे त भाषा ऐं साहित्य समाज जी सामाजिक आर्थिक वाधि में त अहम क़िरदार निभायिन था पर गडोगडु सांस्कृतिक वरसे ते बि असर कनि था सो हिन 15 सालन खां हलंदड़ ऐं वेझडायी में मोस्ट पॉपुलर सिंधी वेबसाइट खे अपडेट करण वक़त टीम TSW हिक नओं सेकशन सिंधी भाषा ऐं साहित्य ठाहिण जो फेसिलो कयो जीयं इन अहमियत वारे हिसे बाबत सिंधी नवजवानन खे समूरी जानकारी हिक हंद ते मिली सघे। हिन सेकशन में जिन अलग अलग उनवान हेठि जानकारी शामिल कयी वेंदी तिन जे नालन जी लिस्ट हेठि डिनिल आहे। हिन बदिलाव तोड़े समूरी वेबसाइट जे नयें रूप बाबत पंहिंजी राय ज़रूर लिखंदा।
सिंधियत सुहिणी रहे
एस पी सर (मंघिरमलानी) कोल्हापुर

Last Updated 16 May  2021

error: Content is protected !!