सिंधी टिपणो
सिंधी टिपणो - सिंधी केलेंडर - झूलेलाल संवत
यूरोप में या इंग्लैण्ड या वरी जागिराफी मूजिब एराजी जहिं खे अमेरिका चयिजे थो उते जावल अयं वडो थियिल नवजवान सिंधिन खे अजब लगंदो आहे त सिंधी डिणन जी तारीख हर साल बदलजी छो थी वञे ?
हकीकत में इन तारीख बदिलजण जे पुठियां सबब आहे अंगरेजी साल अयं हिंदू साल जे अरसे में 11 डींहन जो फरकु हुअण। अंगरेजी साल (जॉर्जियन केलेंडर में साल में ) में 365 डींह थियन था त हिंदू पंचांग या सिंधी टिपणे जे हिसाब सां साल में 354 डींह थियन था। असांजी हाणेकी जीवन शैली मूजिब असां सिंधी डिण बि अंग्रेजी केलेंडर या तारीख मूजिब मलिहाईयूं था इनकरे इहो फरकु अचण – सिंधी डिण जी अंगरेजी तारीख बदिलजण – कुदरती आहे।
नवजवान सिंधी पीढ़ीअ वासिते मां थोरे में हिन्दु / सिंधी साल जी रचना समझायिण जी कोशिश कंदे, हिंदु सिंधी महीनन जा नाला अयं अंग्रेजी केलेंडर में लागापो रखण वारन महीनन जा नाला लिखां थो।
हिंदु / सिंधी अयं अंगरेजी महीनन जा नाला
समझण जी सहूलियत धियान में रखी सिरफु सिंधी महीनन जा नाला देवनागिरी में त हिंदु अयं अंगरेजी महीनन जा नाला अंगरेजी में लिखिया वंञन था।
Chaitra – चेटु – (March – April)
Vaisakh – वैसाखु – ( April – May)
Jyeshta – जेठु (May – June)
Aashaad – आषाडु – (June – July)|
Shravan – सावणु (July – August)
Bhadra – बडो – (August – September)
Ashwin – असू – (September – October)
Kartik – कती – (October – November)
Margshreersh – नाहिरी – (November – December)
Paush – पोहु – (December – January)
Maagh – मांघ – (January – February)
Phagun – फगुणु – ( February – March)
सिंधी टिपणो - हिंदु पंचांग
सिंधी हिंदु साल 12 चंड महीनन (354 डींहन ) जो थिये थो। चंड महीनो मतलब चंड खे धरतीअ जो हिकु फेरो पूरो करण में लगंदड वकतु। हर सिंधी महीनो चंड खां शुरू थिये थो। उतर भारत में हिंदु महीनो पूरणीमा (सतिनारायण) खां शुरू करण जी रिवायत आहे। इन करे सिंधी टिपणे अयं उतर भारत जे हिंदु पंचांग में बि कुझु फरकु नजर अचे थो। मिसाल तोर अंग्रेजी साल 2021 में पंचांग मूजिब 25 जुलाई 2021 खां सावण (श्रावण) महीनो शुरू थिये थो ऐं 26 जुलाई पहिरियों सावण सूमर आहे पर सिंधी टिपणे मूजिब सावण जी शुरुआत 02 अगस्त ते थियण करे 9 अगस्त पहिरियों सावण सूमर आहे।
साल में चार महीना कती, मांघ, वेसाखु अयं सावणु (हर टियों महीनो) धारमिक कमन वासिते शुभ लेखिया वेंदा आहिन। इनहन महीनन खे धरमाउ महीनो बि चयबो आहे।
सिंधी टिपणे में हर टियों सालु तेरिहन महीनन जो थींदो आहे। हकीकत में सिंधी टिपणे तोडे हिंदू पंचांग में साल जी कथ करण लाय सिज तोडे चंड साल खे कथ में शामिल कियो वेंदो आहे। हिक सिज साल तोडे चंड साल में महीना त बारिहां मतलब हिक जेतिरा हूंदा आहिन पर थुलिहे लेखे चंडु सालु 354 डींहन जो त सिजु सालु 365 डींहन जो थींदो आहे मतलब बिनही नमूने जी साल अरसो कथ में अटकल 11 डींहन फरकु आहे।
लीप सालु
तवहां हर चोथें साल अचण वारे लीप ईयर मतलब फरवरी महीने में 29 डींह वारे साल सां चंगी तरह सां वाकिफ आहियो। इहो इनकरे थिये थो छो जो हकीकत में हिक सिजु साल 365 डींहन अयं 6 किलाकन जो थिये। हर साल त साल में 365 डींह मंञी साल जी कथ कयी वंञे पयी अयं पोय इहे 6 किलाक जेके 4 सालन में वधी 24 किलाक मतलब हिकु डींहुं बणिजन उनहन खे हर चोथें फरवरी में 29हें डींह तोर जोडे करे उन साल खे 366 डींहन जो बणायो वेंदो आहे। हकीकत में अवकाशी अयं मोसमी साल सां केलेंडर साल जो निसबती अयं सिलसिलो कायम रखण वासिते इहो वधियल डींहु फरवरी महीने में जोडियो वियो।
धरमाउ महीनो अयं कुंभ जो मेलो
सिंधी टिपणे या हिंदु पंचांग में सिजु साल अयं चंड्र साल जे लगभग 11 डींहन जे फरक खे पासीरो रखी हर साल में 354 डीहं अयं 12 महीना लेखिया वेंदा आहिन। इहो फरकु हर 32 महीने 16 डींहन अयं 8 घड़ियिन खां पोय साल में हिक वधीक महीने जे रूप मूजिब जोड़ियो वेन्दो जहिंखे धरमाउ या वधीक महीनो चयो वेंदो आहे।
इन कथ मूजिब साल जे विच में जोडिण करे उन वकत जेको महीनो शुरू हूंदो आहे तहिंजो ई नालो इन वधीक महीने खे डिनो वेन्दो आहे। इहो करण खां पोय बि चंड साल अयं सिज साल जे फरक जा लगभग टे डींह बाकी रहजी वेंदा आहिन जिन जे असर हेठ हर यारिहें साल पिण हिकु वधीक महीनो जोडियो वेंदो आहे मतलब सिंधी साल में हर टियें साल तोडे हर यारिहें साल, साल में 12 न पर 13 महीना थियन था।
सिंधी टिपणे में हर यारिहें साल इहो जेको वधीक महीनो जोडियो वेंदो आहे सो धरम करम जे लिहाज खां तमाम वधीक फलु डींद आहे। इहो ई कारण आहे जहिं करे कुंभ मेलो हर बारिहें साल मलिहायो वेंदो आहे।
सिंधी टिपणो : कुछ वसिफूं
सोलर डींहु : बिन लागितन सिज उभरण में जेका वक़त जी विछोटी थिये थी।
लूनर डींहु : बिन लागितन चंड उभरण में जेका वक़त जी विछोटी थिये थी। सिंधी टिपणे में इन खे तिथि बि चयबो आहे।
शुकलपक्ष [चांडोकियूं ] : हीउ बिन हफितन जो अरसो चंड खां शुरू थिये थो। रोजु चंड जो कदु वधे थो अं आखिरी डींह सतनारायण या पूरणिमा ते चंडु सजो गोल नजर अचे थो।
कृष्ण्पक्ष [ऊंधायूँ ] : सतनारायण जे बियें डींह खां चंड जो कदु घटिजण शुरू करे थो अयं आखिरी डीहं ते आसमान बिना चंड नजर अचे थो इन खे उमास चयबो आहे। उमास महीने जो आखिरी डिहुं हूंदो आहे।
डीहं जूं शुभ घड़ियूं
सिंधी टिपणे में डींह तोड़े रात हर हिक खे 15 महुरतन में विरहायो वियो आहे हालांकि हर हिक महुरत जो अरसो पहिंजो मतलब अलग अलग थिये थो पर समझण वासिते चयी सघजे थो हिक महुरत मतलब अटकल 48 मिनिट।
हिन्दु डींह जी शुरुआत असुर खां थोरो अगु बिरहम महुरत में थींदी आहे अयं पहिरियां ब महुरत अयं डींह जो आखिरी महुरत पूजा पाठ जे लिहाज खां सुठा लेखिजन था।
सिंधी नयें साल जी शुरुआत चेट महीने जे चंड खां थिये थी। सजी दुनिया में सिंधी नयें साल जो डींहुं सिंधी आराधिय देव झूलेलाल जे जनम डींह जे रूप में मलिहायो वेंदो आहे।
हिंदु पंचांग मूजिब जहिं डींह ते सिजु मकर रासि में दाखिल थिये थो सो साल जो पहिरियों डिणु लेखियो वेंदो आहे। इहो डिणु तिरमूरी / मकर सनिकिरांत उहो अकेलो सिंधी/हिंदु तिवहार आहे जेको लगभग हरि साल सागी तिथ – 13 जनवरी – अंगरेजी तारीख ते अचे थो।
Last Updated 14 May 2021